Met pensioen

Want de mens is als een boom in het veld. Een bekende zin uit de Torah, het oude testament. De mens wordt vergeleken met een boom, waarbij de takken staan voor de wijsheid en de wortels voor de daden van de mens.  

Jouw daden hier in de Maccabiadelaan, als begeleider op het dagcentrum, zijn onlosmakelijk verbonden met de cliënten van de woongroepen elf en dertien. Ik herinner je aanwezigheid in het lokaal op de eerste verdieping achter de kenmerkende schuifdeur en afgeplakte ramen. De groep cliënten die door wind en regen gingen wandelen. Het ochtendlied dat je met je karakteristieke stem zong, terwijl je jezelf begeleidde met de gitaar. Ik herinner je als een vast anker, die voorkwam dat de groep afdreef. Door jou aanwezigheid en door de rust die je altijd uitstraalde – ik heb jou nooit boos gezien – was er een basis van veiligheid en structuur waar de cliënten grote baat bij hadden. Geen of weinig veranderingen met uitzonderingen van je baard en snor misschien. 

Jij was de man die samen met je cliënten zorg droeg voor de recycling. Je liep regelmatig een rondje in de buurt en ging met de cliënten naar de glasbak en de papierbak.  

Zorgdragen past bij jou. Je zorgde ervoor dat de uitstapjes naar de Liberaal Joodse gemeente voor sommige van jouw cliënten doorgang konden hebben, omdat je ze meenam in je eigen auto. Zo kon je weg wanneer de client dat nodig had en de prikkels niet meer kon verwerken. Een van je auto’s, die je in de loop van tijd hebt gehad, was naar ik meen een ford focus en had een kenteken met een z. Ik betaalde voor jou met de werkpas het parkeergeld. Altijd een heel gedoe bij de parkeermeter het kenteken van je auto op een scherm intikken dat in de zon stond. Het scherm was heel moeilijk leesbaar.  

Met diezelfde auto reed je naar Limburg, naar je vakantiehuisje, waar je onder andere met veel enthousiasme hostussen kweekte. Veiliger dan met je fiets een parcours afleggen en vallen. Een fiets in een sportzaal waar je ook regelmatig te vinden was is natuurlijk ook relatief veilig en gezond. Jij houdt van bewegen en wandelde elke dag met je cliënten. Eens per jaar wandelde je rond het Wekenfeest naar de kinderboerderij Elsenhove. Je was altijd betrokken bij de Joodse feesten en activiteiten. Appeltjes met honing eten, in de Soeka met de cliënten zitten, Poeriem met de verklede cliënten en de jaarlijkse chaos van de Pesach wist jij te beheersen. 

Het centrale feest voor jou en mij was Toe bisjvat. Elk jaar weer een boom planten in de tuin die je in de zomermaanden keurig wist te maaien terwijl een van je cliënten aan iedereen vroeg of degene naar huis ging. En de dame naast jou vooral gericht was op iedereen die langsliep. Meer dan op het stuk gras wat met bulderend lawaai gemaaid werd. 

Vanaf nu kun je gaan genieten van je pensioen. Je herinnering van je persoon zal vooral altijd geworteld zijn in de aarde van de Maccabiadelaan. In al die bomen zit voor altijd je herinnering. 

Dank je wel voor alles Theo 

@Amiad Ilsar

Madelon

Op de deur een twee kleurig schuifje groen en rood. Het staat op groen. Ik kan naar binnen. Aan de muur rechts naast mij hangt een klok. De tijd staat stil. Ik zit hier achter de computer en probeer herinneringen op te halen. Deze kamer was van Madelon. Onze Madelon, manager van team welzijn en Joodse zaken, hier in Beth Shalom. Het is misschien een wat vage term, Joodse zaken. In ieder geval als ik rondkijk in deze kamer, zie ik het Jodendom aanwezig in al zijn facetten en ook al is de kamer meer dan een jaar niet van Madelon de joodse sfeer is nog aanwezig in de kamer. Van de kaars in magen David vorm hierop het verdere lege bureau tot een Haggada en een boek van de Zohar, de joodse mystiek in de boekenkast.  

Wat mij verder opvalt in deze kamer is de ronde tafel. Er staan heel weinig of geen ronde tafels in kantoren hier. De ronde tafel symboliseert voor mij de verbinding die Madelon zocht. De verbinding met de bewoners, de verbinding met de Joodse orthodoxie en de niet orthodoxe Joodse samenleving. Madelon was een boegbeeld voor diversiteit en integratie. Tijdens de periode dat Madelon nog werkte in de LJG was ze nauw betrokken bij het project leer je buren kennen. Leden van de synagoge gingen in gesprek met studenten van de ROC naast hen. 

Madelon kenmerkte zich ook door binding met projecten. Ze wist als geen ander een project te omarmen en zorgen voor de uitvoer. Daarbij stond het verbeteren van de levenskwaliteit van de bewoners centraal. Of het nu een vernieuwde eetzaal of een i-pad voor het communiceren met de familie tijdens de corona periode betrof ze regelde het. 

Het is vreemd om hier bij de ronde tafel, waar ik menig gesprek met Madelon heb gevoerd te staan en te beseffen dat Madelon er niet meer plaats aan zal plaatsnemen.  

Onder de stilstaande klok staat een plakkaat. Het gaat over de boom van Anne Frank. De kastanjeboom. Ooit kregen we van deze boom een kastanje, maar deze sloeg helaas niet aan. Geen kastanje, maar Madelon hielp mee om een kas te financieren. Een prachtige kas, waar bewoners met en zonder groene vingers een plekje voor bezinning en groei hebben. Deze kas zal tussen bewoners en het restaurant verbinden door middel van het kweken van kruiden. 

Verbindingen dat was het sleutelwoord van Madelon. Altijd weer. Ook bij het organiseren van muzikale activiteiten. Met Joodse muziek creëerde ze een eenheid en gezelligheid tussen de verschillende bewoners van Beth Shalom. Madelon was enthousiast hield van muziek en geloofde terecht in de kracht die muziek heeft bij de doelgroep in Beth Shalom. Muziek was niet genoeg de gezelligheid werd versterkt door de zorg van hapjes in de pauze. Elk optreden weer. 

Muziek maar ook dans was iets wat dicht bij het hart van Madelon lag. Madelon had in haar jeugd gevolksdanst en toen tijdens de Coronatijd er een challenge was om een dans uitte voeren op de klanken van het lied Jerusalma was er in een mum van tijd een dansgroep van Beth shalom. Met moeite volgde ik de pasjes van Madelon die ons instrueerde, vooruit, achteruit, links en rechts. We zijn nog gefilmd en moeten ergens verborgen op het internet te schitteren zijn. 

Het is deze glans van het licht van Madelon die wij moeten voorzetten. Aandacht voor onze cliënten, de levenskwaliteit proberen te verhogen door een nadruk op het welzijn in alle aspecten van het leven. Alleen zo houden we de naam van Madelon in eer en herinnering.  

@Amiad Ilsar

Ijsje eten

Ze zit in haar rolstoel. Een speciaal aan haar lichaam aangepaste rolstoel. Een lichaam dat aan de rechterzijde is verlamd. Haar pols van de rechterhand is dubbelgeklapt, niet meer bruikbaar. Haar aangezichtsspieren, mond en ogen zijn duidelijk ook duidelijk aangedaan. Ze heeft geen spraak en reageert wel duidelijk op de omgeving.  

Mevrouw heeft een hoedje op. Bescherming tegen de zon. Gekocht door mijn collega’s bij een van de goedkoopste actieve non food discounter in Nederland.  

Ik kijk naar de zojuist gemaakte foto. Een foto waarmee ik beelden van een uitstapje van een tiental bewoners uit het verzorgingshuis, en vijftien scholieren uit Wierden, Overrijsel, naar het Amstelpark wil vastleggen. Een groen oase die ooit in 1974 de eerste floriade was. De blauw witte trein die door het park rijdt doet dit op de rails van toen. Die rails zijn een hindernis voor alle andere bewoners die vandaag met mevrouw meelopen. Vooral voor een andere deelneemster van deze groep. De vrouw die als enige een volledige elektrische rolstoel bestuurt. Mevrouw vindt het passeren van de rails eng. Eigenlijk vindt mevrouw elk drempeltje, stoeprandje of oneffenheid eng. Het is een uitdaging voor haar om hier met ons mee te rijden. Twee middelbare scholieren lopen met haar mee. Aan wederzijds van mevrouw een scholiere om mevrouw gerust te stellen.  

Terug naar de foto mevrouw heeft een lepeltje in haar linkerhand en ze kijkt naar een van de scholieren die vandaag deze wandeling mogelijk maken. Het blik is intens, mevrouw is geconcentreerd en haar hand met de lepel is op weg naar de mond. Mevrouw kan zelfstandig de lepel naar de mond bewegen, maar ze kan maar met moeite het ijs uit het bakje lepelen. Hier is iets gebeurt. Iets bijzonders iets wat het resultaat is van geduld, empathie, toewijding. Dat een vijftienjarige met een ijsbakje in de hand naast een door een beroerte verpleeghuis bewoonster zit en deze vrijheid biedt om een nog een stukje zelfbeschikking te hebben is echt heel bijzonder. De foto is een stilgezet contact moment. Als we verder kijken buiten het beeld op mijn telefoon, dan zien we dat de rest van de groep klaar is met hun consumptie. We moeten verder mede omdat de scholieren maar een beperkte tijd hebben. 

Mevrouw heeft haar ijs nog niet op, dat is jammer. Tegelijkertijd kunnen we blij zijn want mevrouw eet nooit soft ijs.  

De stoet zet zich in beweging. Het Amstelpark heeft een brede weg die naar de volgende uitgang leidt, ondanks mijn uitleg bij de start van deze wandeling dat we de breedte van de weg kunnen pakken, loopt iedereen vooral achter elkaar. 

Een man aan de kant van dezelfde weg met een klein kind wijst naar ons. Ik zwaai enthousiast we worden gezien en we worden gewaardeerd met een handbeweging van zowel de man als het kind. 

 Als we het park verlaten en een brede verkeersweg oversteken om terug naar huis te gaan moeten chauffeurs ons voorrang geven en enkele minuten wachten totdat we allen oversteken. Ik heb geen idee met wat voor blik deze mensen naar ons kijken. Maar in ieder geval worden we zichtbaar. Met deze zichtbaarheid kunnen we hopelijk nog meer buitenwereld naar de binnenwereld van het verpleeghuis en onze clienten brengen. 

Hopelijk kan mevrouw van de foto dan nog meer ijsjes in het park eten. 

@hamesjek

De orgelman

Het is even zoeken naar het uitvaartcentrum. Het centrum is naast de room katholieke begraafplaats. Tien minuten rijden vanaf het verzorg en verpleeghuis. We parkeren en met ons drieën stappen we uit. Mijn collega, een vrijwilligster en ik. De orgelman en zijn vrouw zijn er al. Wij zijn met ons zessen de enige belangstellende voor de crematie van onze 92-jarige bewoner. Hij ligt in de zaal die we betreden, nadat we twee trappen zijn opgelopen. Orchidee staat erboven op de deur van de zaal. 

Bij binnenkomst zien we links in de zaal een bruine houten kist. Op de kist liggen twee bloemstukken. Een met rode en gele bloemen en een met witte bloemen. Er klinkt muziek, Duitse muziek. Aan de rechterkant op de muur is een foto van de overledene geprojecteerd. Hij kijkt ons lachend toe. Met zijn kenmerkende pretoogjes.  

Mijnheer had niet altijd pretoogjes, als mijnheer iets wilde en hij het niet meteen kreeg dan schoten dezelfde ogen vuur. Temperamentvol was mijnheer. Een voorval uit de Corona tijd staat mij nog voor ogen. Mijnheer wou sigaretten en wel meteen. Hijzelf mocht niet naar buiten en ik kon het a la minuut niet kopen bij de nabijgelegen supermarkt. Mijnheer ging toen compleet uit zijn dak en sloeg uiteindelijk de deur van zijn kamer met een klap dicht. Die ontmoeting is mij bijgebleven en ik leende mijnheer daarna vaak tien euro voor sigaretten. Die hij altijd netjes terugbracht, zodra zijn kas weer gevuld was. 

De foto van de lachende mijnheer verdwijnt en op de volgende foto’s die verschijnen zien we mijnheer bij een draaiorgel. Draaiorgels daar hield mijnheer van. De klanken van deze muziek dwaalden regelmatig- nadat mijnheer een cd had opgezet- over de gang van de afdeling waar mijnheer verbleef. Mijnheer was twintig jaar orgelman in Leeuwarden. Dit komen we te weten als de vriend van mijnheer- ook orgelman- wat vertelt over de overleden man.  

Het is een beetje vreemd, We zitten met zo een klein gezelschap en dan staat er iemand te spreken achter een katheder. Het is een boeiend relaas over een liefde voor een draaiorgel, waar mijnheer mee door Leeuwarden trok, die aan iemand in Canada werd verkocht en waar een hereniging in een loods in Engeland is. Het orgel is in Engeland voor reparatie voordat het orgel naar Zwitserland vertrekt. Dit verhaal is een klein deel van een bijzondere vriendschap en zorg voor iemand die door omstandigheden alleen in de wereld stond. 

Het voelt alsof mijnheer een deel in deze eenzaamheid had. 

In de vier jaar dat mijnheer in het verzorging en verpleeghuis was mijnheer ook vrij op zichzelf. Hij deed nooit mee aan activiteiten en zat alleen aan tafel in het restaurant. Daar had hij vooral net als op de afdeling contact met de zorggevers. Hij zocht een collega van welzijn op en zwaaide naar haar als hij aan het eind van de maaltijd met een banaan naar boven vertrok. 

Bij een collega van zorg vertelde hij over zijn geboortedorp in Groningen.  

Nu zijn het wij de medewerkers en vrijwilligers die mijnheer op zijn laatste weg begeleidde. Het is triest en ook mooi tegelijkertijd. We voelen vreugde dat we dit voor mijnheer kunnen betekenen. 

Nadat ik een kleine tekst voor mijnheer voordraag lopen we op de klanken van alweer Duitse muziek langs de kist. Ik sta voor hem, aan het voeteinde van de kist en denk aan hoe mijnheer met zijn rode scootmobiel naar de gele supermarkt op de hoek reed. Zelfstandigheid was een groot goed voor mijnheer. 

Na een kopje koffie en thee, doe we mijnheer geruisloos uitgeleide. Niet in een scootmobiel maar een Tessla die tussen ons door rijdt als we een erehaag voor mijnheer vormen. 

Rust zacht lieve man.

@hamesjek

Appelmoes

Net als verleden jaar zijn er weer een groep Belgische verpleegkundige op bezoek, om een indruk te krijgen hoe hier in Nederland de zorg geregeld is. De groep krijgt voordat ze het huis ingaan een inleiding in het restaurant. Het restaurant waar ik voor ruim een uur geleden nog eten aan de cliënten heb uitgedeeld. Schnitzel, bloemkool, puree, een bakje salade en een plastic bakje met appelmoes. Een 1 persoonsportie van honderd gram, zo uit de fabriek. Met en zonder toegevoegde suiker. Nu de suikerprijs een recordhoogte heeft bereikt is het misschien de gelegenheid om over te gaan op de ongesuikerde variant. Deze ongesuikerde variant heeft een pakkende tekst. “0% suiker toegevoegd”. Het witte bakje heeft een deksel met de veelbelovende tekst, “appelmoes fresh 4you”.  

Appelmoes een kenmerkend Belgisch en Nederlands gerecht, mede omdat hier al eeuwenlang appels werden gekweekt. De appelmoes werd dan gemaakt van de appels die wat beurs waren of plekken hadden.   

Het onderwerp appelmoes is hier in het verzorgingshuis actueel. De plastic bakjes zijn bij menigeen in of op de rollator te vinden. Het is na etenstijd en ik ontmoet mevrouw die haar rollator voortduwt op de tweede verdieping ik heb hier net een client vanuit het restaurant teruggebracht.  

Ik volg mevrouw haar kamer in. Licht gebogen ze draagt een zwart witte trui en een trainingsbroek met slippers, haar voeten gehuld in dikke sokken. Aan de rechterkant van de kamer achter de deur, een aanrecht wat kastjes en een koelkast. Mevrouw opent de koelkast. Er staat niet veel in. Wat opvalt is een plastic bakje. In dat plastic bakje, nog meer bakjes, ik tel er in de gauwigheid twaalf. Ze haalt alles uit de koele ruimte. De appelmoes hoeft helemaal niet in de koelkast te worden bewaard. Op de deksel staat in kleine letters, – die ik nu weer kan lezen, nu ik nieuwe aangepaste brillenglazen heb – koel en droog bewaren.  

Waarom zou de appelmoes worden bewaard? Wat is de reden dat er overal appelmoes naar kamers wordt meegenomen? In deze speurtocht kom ik terecht bij een tafel waar nog twee dames zitten. Behalve de borden met wat etensresten van de lunch staan er nog twee bakjes appelmoes op de tafel.  Mevrouw links van mij heeft een gesloten bakje. Mevrouw rechts heeft een aangebroken bakje. Maar de deksel zit er half op. Ik denk dat het leeg is. Als ik het bakje nader inspecteer zie ik er maar een kleine rest appelmoes. Mevrouw beweert echter dat ze maar een beetje heeft gegeten. Een beetje? Ze heeft een beetje gegeten, omdat de porties zo groot zijn. De 100 gram voor een persoon. Een ouder persoon is hier geen standaard persoon en heeft misschien baat bij iets minder appelmoes.   

De tweede rede die ze opgeeft voor het feit dat ze een kleine hoeveelheid appelmoes eet is dat ze vindt dat de appelmoes koud is. ‘Hij komt uit de koeling’, zegt ze. De houdbare appelmoes ook hierbeneden in de keuken van het restaurant in de koeling? Ja. Het klopt. Wegens plaatsgebrek worden de dozen appelmoes in de koeling opgeslagen wordt mij uitgelegd.  

Mevrouw die links zit neemt haar ongeopende appelmoes naar boven. 

“Voor vanavond”, zegt ze. 

Hopelijk herinnert ze zich dan nog van de aanwezigheid van de appelmoes. 

@hamesjek