Het is vrijdagochtend acht uur. Het is stil in de naar mijn gevoel donkere gang, die mij naar een belangrijk kloppend hart van dit gebouw brengt op dit vroege tijdstip van mijn werkdag. Gehuld in een witte jas, die mij volgens enkele bewoners het aanzien van een dokter geeft, betreed ik de keuken. Ook in de keuken is het stil, het enige geluid komt van een radio, die ergens in deze keuken staat. Via deze radio komen de laatste nieuwsfeiten van deze ochtend tot mij. Voor mij is er geen nieuws. De ingrediënten staan deels in de keuken deels in het magazijn zoals elke vrijdag. Meel, olie, gist suiker en zout. Mijn collega met zijn witte jasje en zwarte werkboek zegt mij vriendelijk goedemorgen. Vele vrijdagochtenden ontmoet ik hem hier in de verlaten keuken. Hij verdeelt het ontbijt aan de medewerkers van de voeding van de verschillende afdelingen.
Vrijdagochtend de keuken is in slaapstand. Waar normaal er al druk voorbereidingen voor de lunch worden getroffen is het nu uitgestorven. De rede is dat er op deze laatste werkdag van de week een diner wordt geserveerd en alle voorbereidingen later in de ochtend starten. In deze rust zal zo meteen de garde van de metalen kom tikkend de twee kilo meel, glas olie en suiker, de eetlepel zout en drie zakjes gedroogde gist samen met twee eieren tot een zacht en soepel mengsel kneden. In verband met de koosjere regels zal de verantwoordelijke over de religieuze gang van zaken wat betreft het koken mij dadelijk de eieren komen schouwen. Koosjere eieren bevatten geen bloed en de opzichter van het kasjroet heeft de taak dit te controleren.
De taak van de man met de gehaakte keppel en witte jas is meer dan alleen maar controleren. Het recept van het deeg is van hem. Hij heeft een Jemenitische afkomst, ook daar aten de Joden challes. Over de hele wereld eten Joden de zoete gevlochten broden tijdens de sjabbat maaltijden. Challes zitten tot in de diepste van de Joodse ziel. Daarom heeft deze activiteit een grote emotionele waarde.
Emoties maken altijd deel uit van eten en ook van het voorbereiden van voedsel. Veel van de vrouwen, die later aan de tafel zitten om het deeg te vlechten hebben vroeger ook gebakken en gekookt. Die herinneringen van een ver verleden tijd prikkelen de bewoners om hun soms door de ouderdom gehavende handen te bewegen. Ooit was er ook een banketbakker die meedeed.
In de tijden van de banketbakker bedekten we, een vrijwilligster uit Duitsland en ik de lange tafels in de binnentuin met plastic huishoudfolie om daarna erover heen de slangen van het deeg uit te rollen.
Nu ruim een jaar later hebben we een ontwikkeling doorgemaakt en hebben we een plastic tafelkleed. Twee plastic tafelkleden om precies te zijn om het deeg uit te rollen. De vrouwenhanden van vandaag zijn voor een deel niet meer de handen van de groep waarmee we begonnen. Maar het eindproduct de challes, die we met eigen hand uit het zuur ruikende deeg hebben gevlochten zijn hetzelfde.
‘Het is goed voor de motoriek’, zegt een van de bewoonsters als we later de slangen van het deeg uitrollen. Dat klopt mevrouw, het is ook goed voor de sociale interactie en voor de cognitie en het is bovenal lekker.
Het is vrijdagmiddag ik loop opnieuw door de verlaten en donkeren gang, op weg naar de sjabbatviering. Ik duw een metalen kar met daarop een achttal challes en laat een reukspoor achter.
© Amiad Ilsar.
Hamesjek 