De titel van de these is in het Engels. Doing (nothing) together. Met een ondertitel. Moments of contact within the daily life of nursing home residents with dementia. Ik kreeg deze these in handen na een presentatie en een gesprek met de maakster Ilja Brugman. Een jonge vrouw, studente culturele en sociale antropologie. Ze begint haar introductie met de vaststelling dat ze nooit had gedacht dat bijna alle cliënten op de afdeling haar begonnen te herkennen. De een als onderzoeker, voor andere was ze een zuster, maar velen begonnen haar gezicht te herkennen.
De gedachten en het beeld dat dementie ertoe lijdt dat je niets meer kan leren is zeker in de beginfases van de ziekte niet waar. Vanuit de praktijk merken we als begeleiders, verzorgers, vrijwilligers en iedereen die regelmatig contact heeft met ouderen met dementie dat men nog kan leren. Personen worden herkend, namen worden soms geleerd en persoonsgegevens onthouden en aangeleerd. Relaties tussen personen, wie doet wat en wanneer worden onthouden of op zijn minst herkend.
Maar ook dag patronen, zoals tijdstippen en de plekken van de activiteiten worden herkend. Ook in negatieve zin. Er zijn bewoners, die nooit aan iets willen meedoen. Heel consequent. Zij vormen met de bewoners waar de ziekte al verder heeft toegeslagen de groep die we herkennen vanuit de beelden zoals we een stereotype verpleeghuis herkennen. Een groep ouderen, die suft aan de eettafel, voor zich uit staren. De momenten van het grote niets doen en ogenschijnlijk verveling. In de literatuur die Ilja aanhaalt wordt gesproken over sociale dood en een totaal afhankelijk leven, bijna als een plant.
Activiteiten moeten dat beeld weghalen. Maar Ilja constateert dat de bewoners soms een stilte of de afwezigheid van enige geboden activiteit juist willen.
Wat Ilja constateert is dat het niet om de activiteit gaat, maar om het contact. De mens is een sociaal wezen en de meeste mensen houden van contact. Het nastreven van contact kan in allerlei situaties van de dagelijkse zorg tot een gestructureerde aangeboden activiteit. Als we het doel van contact maken voor ogen houden kunnen we heel veel kwaliteit toevoegen aan het leven van een bewoner met dementie in een verpleeghuis.
De aangeboden activiteiten zijn geen doel op zich. Hoe de creaties, de kleurplaten, de bloemstukjes of de gevlochten challes eruitzien zijn geen doel op zich. Activiteiten zijn ook voor mij een middel. Het doel moet het contact maken zijn. Altijd en overal. Iets wat niet altijd makkelijk is als we kijken naar de groepsgrote en de hoeveelheid begeleiding.
Daarbij wil ik de kanttekening maken dat een grote hoeveelheid begeleiders niet altijd garantie biedt voor een intensieve contact name. Niet iedereen heeft de mogelijkheid om het activeren als doel los te laten. Als activiteitenbegeleider merk ik het keer op keer dat wij als begeleiders een beeld hebben hoe bepaalde eindproducten van een activiteit eruit zouden moeten zien en dat strookt niet altijd met wat de behoeften van iemand met dementie is.
@Amiad Ilsar
Hamesjek 